Οι μουχτάρηδες των Κεδάρων

Η Χωρητική Αρχή ήταν η πρώτη μορφή τοπικής αυτοδιοίκησης που εφαρμόστηκε στα χωριά της Κύπρου την εποχή της Τουρκοκρατίας και συνεχίστηκε  μέχρι το 1999. Η Χωρητική Αρχή αποτελείτο από τον μουχτάρη και τους αζάδες. Ο αριθμός των αζάδων ήταν ανάλογος με τον αριθμών των κατοίκων του χωριού, με κατώτατο όριο τέσσερα μέλη. Επί Τουρκοκρατίας ο μουχτάρης διοριζόταν από τη Διοίκηση. Ως επί το πλείστον επιλεγόταν κάποιος που είχε μεγάλη κτηματική περιουσία και δεν είχε διαπράξει κάποιον έγκλημα. Αρμοδιότητες του μουχτάρη ήταν η τήρηση της τάξης, η είσπραξη των φόρων, η έκδοση πιστοποιητικών ιδιοκτησίας ζώων (τεσκερέ) και η εκτίμηση ζημιάς που προκάλεσε κάποιος σε ιδιωτική περιουσία, ώστε να καταβληθεί μια ικανοποιητική αποζημίωση στον παθόντα. Επίσης ειδοποιούσε την αστυνομία όταν γινότανε κάποιο έγκλημα ή παρανομία. Μέχρι το 1923, που οι δάσκαλοι έγιναν Δημόσιοι Υπάλληλοι, ο μουχτάρης ήταν υπεύθυνος για την επιλογή, την πρόσληψη και την πληρωμή τους.

Ο μουχτάρης ήταν εξέχουσα φυσιογνωμία. Φιλοξενούσε στο σπίτι του επίσημους που επισκέπτονταν κατά καιρούς το χωριό. Μαζί με τον ιερέα και τον δάσκαλο θεωρούνταν οι ανώτεροι άρχοντες και ασκούσαν μεγάλη επιρροή στην κοινότητά τους. Επίσης διαδραμάτιζαν σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση κοινωνικών, οικονομικών και διάφορων άλλων προβλημάτων. Ο κόσμος τους εκτιμούσε, τους σεβότανε και τους υπολόγιζε.  Ο διορισμός του μουχτάρη συνεχίστηκε μέχρι το 1979 που διεξήχθησαν οι πρώτες εκλογές. Από το 1999 η Χωρητική Αρχή μετονομάστηκε σε Κοινοτικό Συμβούλιο και εκλέγεται κάθε πέντε χρόνια.

ΜΟΥΧΤΑΡΗΔΕΣ ΠΟΥ ΥΠΗΡΕΤΗΣΑΝ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΙΡΟ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΡΙΑΣ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ

Σύμφωνα με πληροφορίες από τα αρχεία της Αρχιγραμματείας, που μας προμήθευσε η κυρία Άντρη Γιούφκα, το 1888 όταν δάσκαλος του χωριού ήταν ο Αλέξανδρος Οικονομίδης, μουχτάρης ήταν ο Χατζηηλίας Σταυρινός.

Σπύρος Χατζηχριστοδούλου: Αυτός ήταν ο επόμενος μουχτάρης κι ανέλαβε καθήκοντα το 1889. Δεν γνωρίζομε όμως μέχρι πότε παρέμεινε. Ήταν από τους εύπορους του χωριού. Βοηθούσε τους φτωχούς κι έκανε ό,τι μπορούσε για το καλό της κοινότητάς του.

Χατζηγληόρης: Ήταν κι αυτός από τους εύπορους του χωριού. Την εποχή εκείνη υπήρχε η αντίληψη ότι για να στεριώσει μια εκκλησία έπρεπε να κτίσουν μέσα στα θεμέλιά της τη σκιά ενός ανθρώπου. Ο Χατζηγληόρης προσφέρθηκε να κτιστεί η δική του σκιά, παρότι ήταν της γνώμης ότι σαράντα μέρες μετά την πράξη του θα πέθαινε.  

Χατζητζυρκάτζης Χατζηχριστοδούλου:  Αυτός ήταν αδερφός του Σπύρου Χατζηχριστοδούλου αλλά δεν κατέστη δυνατό να μάθομε από πότε μέχρι πότε διετέλεσε μουχτάρης. Γνωρίζομε όμως ότι νυμφεύτηκε μια κοπέλα που την έλεγαν Μαριάννα και απέκτησαν τρία παιδιά. Τον Σταυρινό, τον Νεόφυτο και την Πηνελόπη. Έπαιζε ωραίο «πιδκιάβλι», ήταν δεινός χορευτής και άψογος τραγουδιστής.

Σταυρινός Χατζητζυρκάτζης  ; - 1923

Αυτός ήταν γιος του προηγούμενου μουχτάρη. Νυμφεύτηκε την Ουρανία Παπά- Νικόλα, που όλοι στο χωριό την αποκαλούσαν Ροδκιά, επειδή είχε κατακόκκινα μάγουλα, και μαζί της έκανε πέντε παιδιά. Τον Αριστείδη που πήρε το παρατσούκλι Παπουής και νυμφεύτηκε την Χαρίκλεια Πέτρου, τον Παναγιώτη που νυμφεύτηκε την Ελεγκού Αθανάση, τον Ευριπίδη που νυμφεύτηκε την Καλλιρρόη, τον Κλεάνθη που νυμφεύτηκε την Αρτεμισία άλλως Μυρτού και τον Φωτή Βίρα που νυμφεύτηκε την Καλλιόπη Χαραλάμπους.

Γιωρκαλλής Αθανασίου 1923 - 1935

Ο Γιωρκαλλής καταγόταν από πολύ εύπορη οικογένεια. Γονείς του ήταν ο Θανάσης και η Στυλλού. Νυμφεύτηκε την Ευτυχού που κι αυτή επίσης καταγόταν από πλούσια οικογένεια. Ήταν κόρη της Κυριακούς, γνωστής σε όλους ως Μάαινα, και του Μιχάλη. Απέκτησαν τρία παιδιά. Την Νίκη, την Αγνή και τον Στέφο που πήγε για σπουδές στην Ελλάδα κι εγκαταστάθηκε για πάντα εκεί.

Ο Γιωρκαλλής ήταν ένας άντρας δυναμικός, αποφασιστικός και πολύ δραστήριος. Έκανε το καλύτερο για την κοινότητά του. Προ πάντων όμως έκανε μεγάλες ευκολίες στους φτωχούς που δεν είχαν χρήματα να πληρώσουν τον φόρο ιδιοκτησίας ζώων. Τόσο αυτός όσο και όλοι οι προηγούμενοι μουχτάρηδες φορούσαν βράκα, ενώ όλοι οι μετέπειτα ήταν με παντελόνια. Συνεισέφερε ένα μεγάλο ποσό για την αποπεράτωση του τέμπλου της εκκλησίας μας. Υπηρέτησε το χωριό για δεκατρία περίπου χρόνια.

Κυριάκος Ι. Πατσαλίδης 1935 - 1962

Ο Κυριάκος γεννήθηκε τον Ιανουάριο του 1901 και ήταν γιος του Ιωάννη, άλλως Γιουάννη και της Κατερίνας. Νυμφεύτηκε τη Γαλάτεια Πέτρου και απέκτησαν τρία παιδιά. Τη Ναυσικά, τον Αιμίλιο και τον Τεύκρο.

Κατά τη διάρκεια του Β` Παγκοσμίου Πολέμου ο Κυριάκος Πατσαλίδης είχε επιφορτιστεί με επί πλέον καθήκοντα. Π. χ. την ευθύνη διανομής ρυζιού, ζαχάρεως, αλευριού  και άλλων προμηθειών στους κατοίκους του χωριού. Έπρεπε επίσης να επιβλέπει την εφαρμογή συσκότισης κατά τη διάρκεια της νύχτας, για προστασία από αναμενόμενους χιτλερικούς βομβαρδισμούς. Η συσκότιση επιβαλλόταν και στις κοινότητες της υπαίθρου, παρά το γεγονός ότι τα μόνα μέσα φωτισμού που είχαν στη διάθεσή τους ήταν τα κεριά και οι λάμπες πετρελαίου. Πρωτοστάτησε επίσης στη συλλογή χρημάτων και άλλων υλικών αγαθών για κάλυψη αναγκών του πολέμου στην Ελλάδα.

Όταν έγινε ο καταστροφικός σεισμός της 10^ης Σεπτεμβρίου 1953 πολλά σπίτια του χωριού έπαθαν μεγάλες ζημιές και μερικά άλλα καταστράφηκαν εντελώς. Ο Κυριάκος μαζί με τον αγροφύλακα Φίλιππο Φωτίου και δύο υπαλλήλους της Αγγλικής Κυβέρνησης γύρισαν όλα τα σπίτια, από το πρώτο μέχρι το τελευταίο κι αφού εκτίμησαν τις ζημιές που έγιναν αποφάσισαν το ύψος της αποζημίωσης που θα έπαιρνε η κάθε οικογένεια. Κατάφερε επίσης, μετά από πολλές και επίμονες προσπάθειες, να ασφαλτοστρωθεί ο κύριος δρόμος του χωριού, που εξακολουθούσε να είναι λιθόστρωτος. Επί θητείας του κτίστηκε η δεύτερη αίθουσα του Δημοτικού Σχολείου Κεδάρων, καθώς και η πάνω κατοικία του δασκάλου. Ο Κυριάκος διακρινόταν για την εργατικότητα, την τιμιότητα και την ευθύτητα του χαρακτήρα του. Ήταν δίκαιος και λογικός άνθρωπος. Διατηρούσε άριστες σχέσεις με τους συγχωριανούς του και πάντοτε φρόντιζε για το καλό της κοινότητάς του. Υπηρέτησε το χωριό για είκοσι επτά χρόνια.

Ευριπίδης Δημητρίου 1962 - 2002

Ο Ευριπίδης γεννήθηκε στις 18 Αυγούστου 1935. Γονείς του ήταν ο Δημήτρης και η Ειρήνη  Ματθαίου. Νυμφεύτηκε τη Ρεβέκκα Κυριάκου Ττόμη κι απέκτησαν τρεις κόρες: την Ειρήνη, την Κούλα και τη Δήμητρα.

Την 1^ην Μαΐου 1962 διορίστηκε από τον Έπαρχο Πάφου ως κοινοτάρχης του χωριού. Κατά τη διάρκεια της θητείας του έγιναν τρεις πολύ σημαντικές αλλαγές στην κοινότητα Κεδάρων: Ηλεκτροφωτισμός του χωριού, διακλάδωση του νερού στα σπίτια, εγκατάσταση τηλεφώνων. Άλλα έργα του ήταν η διαπλάτυνση δρόμων, η δημιουργία αγροτικών δρόμων και η ανακαίνιση των Σχολικών κτιρίων. Τροχιοδρομήθηκε επίσης η  έκδοση προσφορών για περισυλλογή σκυβάλων. Επί θητείας του λειτούργησε και το  Ε.Κ.Ε (Επιτροπή Κοινωνικής Ευημερίας) που στεγάζεται στις Κέδαρες και προσφέρει φαγητό στα ηλικιωμένα άτομα Κεδάρων, Πραιτωρίου και Φιλούσας.

Μετά την Τουρκική ανταρσία του 1963 συμπεριλήφθη και το τούρκικο χωριό Κιδάσι στη δικαιοδοσία του, όπου φρόντισε κι έκανε διάφορα βελτιωτικά έργα. Διετέλεσε επίσης και γραμματέας της Συνεργατικής Πιστωτικής Εταιρίας Κεδάρων. Για κάποιο διάστημα ήταν και ψάλτης της εκκλησίας μας. Το 1994 συνεργάστηκε με τους Απόδημους για την ίδρυση του Συνδέσμου Αποδήμων Κεδαριτών. Υπηρέτησε το χωριό με αγάπη και ζήλο για σαράντα ολόκληρα χρόνια.

Λεόντιος Κεδαρίτης 2002 - 2007

Ο Λεόντιος Κεδαρίτης γεννήθηκε στις 9 Μαΐου 1931. Γονείς του ήταν ο Αγαθάγγελος και η Παναγιωτού Ιωσήφ Ζορπά.  Αδερφός του ο Χρίστος. Αποφοιτώντας από το Γυμνάσιο Πάφου πήγε στο Σουέζ, όπου εργάστηκε για κάποια περίοδο. Αργότερα έπιασε δουλειά στα γραφεία Δημάδη στη Λευκωσία και στη συνέχεια προσελήφθη στα πετρελαιοειδή ΕΣΣΟ, οπότε μετακόμισε στη Λάρνακα.  Η εργατικότητα και η ευσυνειδησία του, προ πάντων όμως η τιμιότητά του τον βοήθησαν στην ανέλιξή του σε ανώτερο λειτουργό, θέση που κατείχε μέχρι τη μέρα της αφυπηρέτησής του. 

Νυμφεύτηκε την Πόλα Ιωάννη Κουνούπη και απέκτησαν δύο θυγατέρες κι ένα γιο που του χάρισαν έξι εγγονές.  Όσο καιρό ζούσε στη Λάρνακα έψαλλε στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου Δροσιάς ενώ παράλληλα ήταν και μέλος της εκκλησιαστικής επιτροπής. Αφυπηρετώντας από τη δουλειά του εγκαταστάθηκε στις Κέδαρες κι άρχισε να ψάλλει στην εκκλησία του Τιμίου προδρόμου.

Το 2002 εξελέγη κοινοτάρχης του χωριού. Κατά τη διάρκεια της θητεία του εφαρμόστηκε η περισυλλογή σκυβάλων από τα σπίτια. Έκανε πλακόστρωτη την πλατεία και έφτιαξε υπόνομο που μεταφέρει τα όμβρια ύδατα έξω από το χωριό. Έδωσε ονόματα στους δρόμους του χωριού. Υπηρέτησε το χωριό για μια πενταετία.

Αντωνάκης Περικλέους  2008 - μέχρι σήμερα

Γονείς του ήταν ο Γιώργος και η Βαρβάρα Περικλέους. Αποφοίτησε  από το Ελληνικό Γυμνάσιο Πάφου κι έπιασε δουλειά ως αστυνομικός. Νυμφεύτηκε τη Γιώτα Γεωργίου, εγκαταστάθηκαν στη Λευκωσία και απέκτησαν δύο παιδιά: τον Γιώργο και τη Μαρία που τους χάρισαν πέντε εγγόνια. Τρία αγόρια και δύο κορίτσια.

Αφυπηρετώντας από το Αστυνομικό Σώμα της Κύπρου, με τον βαθμό του Υπαστυνόμου, εγκαταστάθηκε στο χωριό και λίγο καιρό αργότερα εξελέγη Κοινοτάρχης. Κατά τη διάρκεια της θητείας του το χωριό πήρε μιαν καινούργια όψη. Πιο όμορφη και πιο εντυπωσιακή. Όλοι σχεδόν οι τοίχοι του χωριού, από το σχολείο μέχρι τον Άγιο Αντώνιο, από την οδό  Βατερών μέχρι την εκκλησία του Τιμίου Προδρόμου και από το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου μέχρι την πλατεία, επενδύθηκαν με πέτρα. Ανακαινίστηκαν επίσης το Κοινοτικό κτίριο, το ιατρείο και το φαρμακείο. Επεκτάθηκε το κοιμητήριο και κατασκευάστηκε υπερυψωμένη διάβαση στο κέντρο του χωριού για προστασία των κατοίκων από οδικά ατυχήματα. Έγινε διαπλάτυνση δρόμων, ανακαινίστηκαν τα σκαλιά της εισόδου του σχολείου, μπήκαν κάγκελα και καλλωπίστηκε ο χώρος γύρω από τα στόμια των αρχαίων τάφων. Για προστασία του χωριού από την πύρινη λαίλαπα δημιουργήθηκαν αντιπυρικές ζώνες σε διάφορα μέρη.

Σε συνεργασία με τους Απόδημους φυτεύτηκαν εκατό δέντρα, πεύκα και κυπαρίσσια. Άλλα 13 κυπαρίσσια φυτεύτηκαν λίγο πιο κάτω από τον Άγιο Αντώνιο εις μνήμη των δεκατριών θυμάτων του Μαρί.

Αντιγόνη Χριστοδουλίδου