ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΟΥ            Αρχική Σελίδα   |   Βιογραφικό   |   Βιβλία   |   Λαογραφία   |   Νέα   |   Σύνδεσμοι   |   Επικοινωνία

     
     
 

Κέδαρες - Αρχιτεκτονική

Περιδιαβαίνοντας κάποιος τα στενά δρομάκια του χωριού θα συναντήσει κτίσματα λαϊκής αρχιτεκτονικής που τονίζουν την απλότητα και τη λιτότητα μιας άλλης εποχής. Το αρχιτεκτονικό σχέδιο ήταν άγνωστο την εποχή εκείνη. Ο κτίστης ήταν εκείνος που χάραζε στον «αυλότοπο» το βασικό σχέδιο, σύμφωνα πάντα με το μέγεθος που ήθελε ο ενδιαφερόμενος και η δουλειά άρχιζε χωρίς καθόλου χρονοτριβή. Κι επειδή ο Κύπριος πίστευε στις προλήψεις και δεισιδαιμονίες, έπρεπε πριν ακόμη βάλει την πρώτη πέτρα να σφάξει ένα καλοθρεμμένο πετεινάρι και να χύσει το αίμα του μέσα στα θεμέλια, ώστε το σπίτι να μην επηρεάζεται από τις βασκανίες και το κακό μάτι.

Το κτίσιμο των σπιτιών γινόταν με σκληρές κι ακατέργαστες πέτρες της περιοχής και στα ενδιάμεσα κενά τοποθετούνταν μικρά χαλικάκια με μπόλικο πυλό. Μετά το κτίσιμο των τοίχων τοποθετούνταν ξύλινα δοκάρια, τα «βολίτζια» όπως τα αποκαλούσαν και πάνω σ` αυτά τοποθετούνταν καλάμια που ήταν καλά δεμένα μεταξύ τους με σπάγκο. Πάνω στα καλάμια έβαζαν ξηρά κλαδιά από ανθεκτικούς θάμνους, όπως είναι τα «μαζιά» και από πάνω άπλωναν ένα παχύ στρώμα από άργιλο που τον κτυπούσαν προσεκτικά και υπομονετικά ώστε να κλείσουν όλοι οι πόροι του για να μην περνά η βροχή.

Ο πιο απλός και συνηθισμένος τύπος σπιτιού ήταν το μακρυνάρι. Δηλαδή μεγάλο ορθογώνιο δωμάτιο που εξυπηρετούσε τις περισσότερες ανάγκες της οικογένειας. Σε μια γωνιά του δωματίου αυτού υπήρχε η «τσιμινιά» που ήταν ο χώρος ζεστασιάς και συγκέντρωσης της οικογένειας κατά τις κρύες νύχτες του χειμώνα. Οι πόρτες και τα παράθυρά ήταν καμωμένα από ξύλο και τοποθετημένα στη νότια πλευρά, για να έχει μπόλικο ήλιο το χειμώνα και δροσερό αεράκι το καλοκαίρι.

Με την πάροδο των χρόνων οι άνθρωποι ένιωσαν την ανάγκη να μεγαλώσουν ακόμη περισσότερο το χώρο τους. Έτσι πρόσθεταν κι ένα δεύτερο δωμάτιο το «τζελλάρι» ή «σώσπιτο», που συγκοινωνούσε με το πρώτο. Στο δωμάτιο αυτό τοποθετούσαν τα πιθάρια, τις κούμνες, τις λαμιντζάνες με το λάδι και τη ζιβανία, τα κουππασάνιδα ή μονοβούπες, τα κοφίνια που χρησιμοποιούσαν για τον τρύγο αλλά και στην μεταφορά άλλων εμπορευμάτων, την ταπατζιά για το φύλαγμα των ψωμιών, τα καλάθια μικρά και μεγάλα, τους τσέστους, τα χαρτζιά, τις σκάφες και όλα τα γεωργικά εργαλεία. Από την οροφή του τζελλαρκού κρεμούσαν διάφορα πράγματα, όπως λαρδί, λουκάνικα, χοιρομέρι, αμπελόφυλλα, σκόρδα, ρόδια, καλάθια γεμάτα με παξιμάδια ή σύκα παστά κι οτιδήποτε άλλο ήθελαν να προφυλάξουν από τα ποντίκια.

Τα περισσότερα σπίτια ήταν κτισμένα πολύ κοντά το ένα στο άλλο και πολλές φορές συγκοινωνούσαν μεταξύ τους, οπότε σε περίπτωση εφόδου Τούρκων στο χωριό το μήνυμα κυκλοφορούσε σαν αστραπή και οι άνθρωποι έπαιρναν τις αναγκαίες προφυλάξεις.

Τα δε δρομάκια του χωριού ήταν όλα στρωμένα με πέτρες του ποταμού τα λεγόμενα «τσιακίλια». Δυστυχώς σήμερα έχουν όλα καλυφθεί με τσιμέντο.

Άλλο είδος σπιτιού ήταν το παλάτι, δηλαδή μεγάλο τετράγωνο δωμάτιο. Άλλοτε είχε χοντρό ξύλινο στύλο στη μέση και άλλοτε μεγάλη καμάρα.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό των παραδοσιακών σπιτιών στις Κέδαρες ήταν η λιθόστρωτη αυλή που τις περισσότερες φορές ήταν μεγάλη και περιφραγμένη με ψηλό πέτρινο τοίχο, το «σημηντήριν» όπως ονομαζόταν. Αυτό ήταν απαραίτητο γιατί έδινε τέλεια κάλυψη των ενοίκων από τα περίεργα βλέμματα των γειτόνων και των περαστικών. Στην αυλή έμπαινες από μια ψηλή και φαρδιά πόρτα που την αποκαλούσαν ξεπόρτι.

Η αυλή θεωρείτο σαν φυσική επέκταση του σπιτιού. Στο χώρο αυτό συναντούσες το φούρνο για το ψήσιμο των ψωμιών, τον ορνιθώνα, το πεζουναρκό, το στάβλο και τις γούρνες για το πότισμα των ζώων. Μερικές αυλές διέθεταν και λάκκο με αλακάτι. Πολύ συχνά η αυλή συνόρευε με μια μεγάλη φρακτή γεμάτη με αμυγδαλιές και άλλα δέντρα. Ο βασιλικός και η μαντζουράνα, η μυρωδάτη τριανταφυλλιά, το αγιόκλημα και το κιούλι έδιναν μια ρομαντική νότα στην αυλή.

Λιτά και μικρά ήταν τα παλιά σπίτια των Κεδαριτών αλλά ζεστά και φιλόξενα! Σπίτια αγαπημένα κι αλησμόνητα που όσα χρόνια κι αν περάσουν θα βρίσκονται στη σκέψη και στην ψυχή αυτών που τα έζησαν και θα τα νοσταλγούν!


Αντιγόνη Χριστοδουλίδου

 
     
     

©   Antigoni  Christodoulides  ¤  Αντιγόνη  Χριστοδουλίδου   -  All rights reserved